ΕΥΡΩΠΗ, ΣΥΝΟΡΑ, 2008

Βέργος, Κ., 2008. ‘Η Ευρωπαϊκή Κουλτούρα των Συνόρων.’ Αθήνα: Monthly Review, τ.42., Ιούνιος 2008.

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ

      Υπό μια φιλολογική έννοια, το ζήτημα των ορίων της Ευρώπης είναι ζήτημα κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκό. Οι Ευρωπαίοι πρώτοι, τον 19^ο αιώνα, θέσπισαν τα εθνικά σύνορα ως αυστηρή και αδιαπέραστη οριοθέτηση κυρίαρχων συλλογικών ταυτοτήτων. Σήμερα, που η ίδια ερώτηση περί συνόρων επανέρχεται,...

αν και κάπως ευρύτερη, αφού πρόκειται τώρα και για τα σύνορα της συνολικής Ευρώπης, οι Ευρωπαίοι δείχνουν να μη νοιάζονται και τόσο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες νοιάζονται πολύ περισσότερο από τους Ευρωπαίους για τα σύνορα της Ευρώπης.

      Αν η πρώτη απάντηση, αυτή περί των εθνικών συνόρων και της εθνικής ταυτότητας του 19^ου αιώνα, ανάβλυσε μέσα από τους μύθους και τις αφηγήσεις μιας εθνικής νεωτερικότητας, η σημερινή απάντηση πρέπει να βγει μέσα από τις σύγχρονες απόπειρες ευρωπαϊκής αφήγησης. Πόσο σοβαρή, όμως, μπορεί να είναι μια τέτοια αφήγηση, όταν μια ογκώδης ευρωπαϊκή γραμματεία μεταμοντέρνας αμφισβήτησης βάλθηκε εδώ και τριάντα χρόνια να υποσκάψει εκ βάθρων κάθε απόπειρα μεγάλης αφήγησης;

      Την ώρα που κάποιοι αναζητούν τα σύνορα της Ευρώπης, προβάλλει, στην ήπειρο αυτή περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, ένας ισχυρός αντίλογος για την ετερότητα του εξωτικού και μειονοτικού. Και αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ταυτίζουν πλέον τα εθνικά τους σύνορα με τα παγκόσμια, βλέποντας παντού στον κόσμο εθνικά διακυβεύματα, τα ευρωπαϊκά κράτη, βιώνοντας μια υπερβάλλουσα μετανεωτερικότητα, δικαιολογούν τις ξένες επεμβάσεις στο εσωτερικό τους, εν ονόματι της κάθε υπαρκτής ή κατασκευασμένης μειονότητας. Οι μεταμοντέρνοι διανοούμενοι στην Αμερική τελούν εν καταφρονήσει, την ώρα που οι Ευρωπαίοι συνάδελφοί τους κατέχουν πόστα κυβερνητικών συμβούλων.  

      Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα σύνορα θα ορισθούν τελικώς από αυτούς που πραγματικά νοιάζονται για τα σύνορα. Αυτή είναι η μοίρα του μεταμοντέρνου: να ηττάται από το μοντέρνο όπου τα δύο συναντώνται. Οι Αμερικανοί θα ορίσουν τελικώς την χάραξη των εσωτερικών και εξωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων κατά τον τρόπο που αυτοί επιθυμούν, γιατί αυτοί είναι που ενδιαφέρονται ενεργά για τα σύνορα της Ευρώπης.